Είθισται τα τελευταία χρόνια ελέω πολιτικής ορθότητας, να χρησιμοποιείται ο όρος «ειδικές ικανότητες» και όχι «ειδικές ανάγκες» για ανθρώπους που αντιμετωπίζουν διάφορα σωματικά, νοητικά, πνευματικά ή αισθητηριακά προβλήματα.
Κι όμως, κάποιες φορές αυτός ο όρος περιγράφει με απόλυτη ευστοχία μια μερίδα ανθρώπων, οι οποίοι ξεχωρίζουν με τη μοναδικότητά τους: μια τέτοια περίπτωση είναι και ο Κώστας Αναστασίου.
Όσοι διαμένουν στην περιοχή του κέντρου των Άνω Λιοσίων, σίγουρα κάποια στιγμή θα έχουν πετύχει έξω τον Κώστα, έναν ψηλό, ευπαρουσίαστο και ιδιαίτερα πρόσχαρο νεαρό, ο οποίος με περίσσιο θάρρος και επιμονή διασχίσει τους δρόμους της πόλης με το μπαστούνι του, παρά τα σοβαρά προβλήματα όρασης που αντιμετωπίζει.
Μια εικόνα θα λέγαμε… όχι ιδιαίτερα συνηθισμένη, καθώς όπως ο ίδιος αναφέρει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο cityface.gr, δεν είναι πολλοί οι άνθρωποι με τυφλότητα που παραμένουν ενεργοί και δραστήριοι όπως ο ίδιος.
Βέβαια δεν είναι μόνο αυτό: o Κώστας, φοιτητής νομικής, με έφεση στη μουσική και τρομερό χιούμορ, είναι ένας άνθρωπος ξεχωριστός. Ένας πραγματικά ικανός νέος, με ενδιαφέρουσες ιδέες, άποψη για την κοινωνία και τα προβλήματά της και με έντονη προσωπικότητα, στοιχεία της οποίας θα διαπιστώσετε διαβάζοντας τη συνέντευξη που μας παραχώρησε και για την οποία τον ευχαριστούμε ιδιαίτερα.
Κώστα, πες μας δυο λόγια για σένα…
«Είμαι 24 ετών, γεννημένος το 2000. Αυτή τη στιγμή σπουδάζω στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οποία εισάχθηκα το 2020».
Ζεις στα Άνω Λιόσια τα τελευταία χρόνια;
«Ναι, είμαι κάτοικος Άνω Λιοσίων από το 2011, μαζί με την οικογένειά μου. Πιο πριν έμενα στο Ίλιον. Σχολείο πήγαινα στην Καλλιθέα σε Ειδικό Δημοτικό. Γυμνάσιο και Λύκειο πήγα σε κανονικό».
Πώς επέλεξες τη νομική σχολή;
«Από μικρός ήθελα να ασχοληθώ με ένα επάγγελμα που να έχει κοινωνικό πρόσημο. Γι’ αυτό κινήθηκα προς τις ανθρωπιστικές σπουδές. Στο μηχανογραφικό μάλιστα θυμάμαι είχα ως πρώτη επιλογή τη νομική σχολή, ως δεύτερη επιλογή την κοινωνική εργασία και ως τρίτη επιλογή τη σχολή της ψυχολογίας.
Ωστόσο, κατέληξα στην επιστήμη του δικαίου καθ’ όσων είναι η κατεξοχήν επιστήμη του ανθρώπου. Μέσω της νομικής επιστήμης διδάχθηκα για το δίκαιο, την ισότητα, το κράτος, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του ανθρώπου, ή όπως λέμε εμείς οι δικηγόροι του υποκειμένου του δικαίου.
Για εμένα η νομική σχολή πέρα από το γνωστικό αντικείμενο, με εξέλιξε και ως άνθρωπο, με βοήθησε να αντιληφθώ σε βάθος τα προβλήματα της κοινωνίας, όπως είναι ο φασισμός, οι κοινωνικές αναταραχές, η οικονομική κρίση, η ανεργία και την αιτία αυτόν τον προβλημάτων.
Πες μας δυο λόγια για το πρόβλημα όρασης που αντιμετωπίζεις. Πως προέκυψε όλο αυτό;
«Πρόκειται για μια πάθηση που προσβάλλει τους μαλακούς ιστούς του σώματος, όπως είναι τα μάτια και οι αρθρώσεις. Ανάλογα τον τύπο του συνδρόμου μπορεί να προσβάλλει την όραση ή ακόμα και τη γλώσσα. Το πρόβλημα σε εμένα αφορά όραση και οστεοαρθρίτιδα…».
Ωστόσο, δεν γεννήθηκες τυφλός.
«Ναι. Ουσιαστικά όλο αυτό ξεκίνησε περίπου από τα 8 μου έτη, οπότε και έχασα ένα μεγάλο μέρος της όρασής μου. Τότε ήταν και που υποβλήθηκα τότε σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις για την αποκατάσταση της όρασης με ανεπιτυχές αποτέλεσμα».
Παρά το πρόβλημα όρασης που αντιμετωπίζεις, παραμένεις ένα ιδιαίτερα ενεργητικό και δραστήριο άτομο.
«Ναι. Αν έκανα διαφορετικό και κλεινόμουν στον εαυτό μου θα έπεφτα σε κατάθλιψη! Μέχρι τα 21 μου είχα κλειστεί στον εαυτό μου, σαν να μην μπορούσα να δεχθώ αυτό που μου συνέβη. Βέβαια για ένα διάστημα της ζωής μου, είχα τόσο διάβασμα που δεν μπορούσα να αναλωθώ σε άλλα πράγματα και να αναλογιστώ τί μου είχε συμβεί. Στα 20 μου όμως που χαλάρωσα με το Πανεπιστήμιο, άρχισα να μην νιώθω καλά, σκεπτόμενος πολλά πράγματα όπως τα οικονομικά, το μέλλον μου, τις κοινωνικές σχέσεις κλπ. Επηρεάστηκα ψυχολογικά αλλά με τον καιρό συνήλθα και ανέκτησα τις δυνάμεις μου».
Πολλοί είναι αυτοί που τελικά τους «παίρνει από κάτω»;
«Η αλήθεια είναι ότι τα άτομα με τυφλότητα που είναι αυτόνομα είναι μετρημένα στα δάκτυλα του ενός χεριού. Είτε λόγω οικογενειακών περιορισμών, είτε έλλειψης κρατικών υποδομών, είτε εξαιτίας άλλων πραγμάτων.
Βέβαια, μπορώ να πω ότι η αναπηρία δεν είναι μια σωματική κατάσταση, αλλά τα εμπόδια που βάζει το κράτος σε άτομα με αναπηρία. Υπάρχει ένα βίντεο στο ίντερνετ με κάποιον που είχε πάει στην Ολλανδία και του έκανε εντύπωση που αντίκρισε πολλούς ανθρώπους με κινητικά και άλλα προβλήματα και αναρωτήθηκε «πολλούς ανάπηρους έχετε εδώ ε;». Η αλήθεια είναι φυσικά ότι, όχι, στην Ολλανδία δεν έχει παραπάνω ανάπηρους! Απλά διαθέτει σαν χώρα τις υποδομές έτσι ώστε αυτοί οι άνθρωποι να μπορούν να βγαίνουν έξω»!
Στην Ελλάδα ίσως είμαστε πίσω σε αυτό;
«Σε θέματα προσβασιμότητας στην Ελλάδα, κυρίως για την κινητική αναπηρία, είμαστε πολλά χρόνια πίσω. Στο θέμα της τυφλότητας, το θέμα δεν είναι απλά να υπάρχει ένας οδηγός τυφλών στο πεζοδρόμιο. Πρέπει οι οδηγοί των αυτοκινήτων να μην παρκάρουν στα πεζοδρόμια, να υπάρχει δηλαδή οδηγική παιδεία».
Πριν από λίγες εβδομάδες ο Δήμος Φυλής εξέδωσε οδηγίες, προκειμένου να μην παρκάρουν τα οχήματα πάνω στους οδηγούς των τυφλών…
«Ναι. Ελπίζω να διορθωθεί η κατάσταση. Έχω πάρει πολλές φορές τηλέφωνο για παρκαρισμένα αυτοκίνητα πάνω στον οδηγό τυφλών και δεν έρχεται κανένας. Πολλές φορές η Τροχαία μας αγνοεί. Μάλλον θα έχουν άλλα θέματα πιο σοβαρά.
Να σας πω κι ένα περιστατικό: μια εβδομάδα αφού βγήκε αυτό το δελτίο Τύπου, πέρναγα από ένα σημείο εδώ στα Άνω Λιόσια που μονίμως πάρκαραν εκεί τα αυτοκίνητα και μου λέει ένας, με ύφος: «άντε, άντε, τα πήραμε τώρα τα αυτοκίνητα»!
«Εδώ οι οδηγοί τρέχουν πολύ, μπορεί κάποιος να πέσει πάνω σου ανά πάσα στιγμή. Το άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η παραβατικότητα. Έχω δεχθεί επίθεση τρεις φορές, μέρα μεσημέρι, στο κέντρο της πόλης…».
Σαν… να σου έκαναν χάρη;
«Κάπως έτσι. Καλά, πολλές φορές με έχει αφήσει έκπληκτο η συμπεριφορά κάποιων. Μια φορά ένας ηλικιωμένος επειδή απλά ακούμπησα το αυτοκίνητό του με το μπαστούνι, γύρισε και μου είπε «πρόσεχε λίγο ρε μεγάλε» και μόλις του είπα ότι «φίλε μου, δεν βλέπω», αυτός συνέχισε «…θα μου κάνεις ζημιά στο αμάξι»!
Ωστόσο, σε γενικές γραμμές στα Άνω Λιόσια είναι σχετικά καλά τα πράγματα, καλύτερα από άλλες περιοχές. Στην Καλλιθέα για παράδειγμα που πήγαινα, αν και υπήρχαν πεζοδρόμια υπήρχαν παντού εμπόδια: σκαλιά, ημιυπόγεια, μπαλκόνια που μπορεί να προεξείχαν από τις πολυκατοικίες κλπ. Εδώ είναι καλύτερα γιατί είναι πιο ανοικτά και έχει και πεζόδρομους. Τα μεγάλα προβλήματα εδώ είναι άλλα…»
Σε τι αναφέρεσαι;
«Eδώ οι οδηγοί τρέχουν πολύ, μπορεί κάποιος να πέσει πάνω σου ανά πάσα στιγμή. Το άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η παραβατικότητα. Έχω δεχθεί επίθεση τρεις φορές, μέρα μεσημέρι, στο κέντρο της πόλης…».
Λόγω του προβλήματος στην όρασή σου φαίνεται ότι είσαι εύκολος στόχος…
«Ακριβώς. Μια ημέρα λίγα μετρά μακριά από το Δημαρχείο, ένας περίπου στα 40 κινήθηκε επιθετικά και επιχείρησε να μου πάρει το σκυλί. Έβαλα τις φωνές και ευτυχώς έφυγε. Ήταν 11 το πρωί. Μια άλλη φορά, κοντά στην πλατεία Μητροπόλεως, πέντε άτομα με περικυκλώσανε χωρίς να το καταλάβω και απλώνανε χέρια για να πιάσουν το σκυλί, το οποίο είχε κατατρομάξει. Πάλι πρωί αυτό. Ευτυχώς εμφανίστηκε ένα ζευγάρι και αυτοί διαλύθηκαν.
Επίσης μου έχουν βγάλει μαχαίρι, ήταν ένα τοξικομανής, πάλι κοντά στη μικρή πλατεία, ήμουν με έναν φίλο μου. Πήγαμε να πάρουμε το αυτοκίνητο για να φύγουμε και μας έρχεται τρέχοντας δήθεν κάτι να μας ρωτήσει και μας βγάζει μαχαίρι, λέγοντας μας να του δώσουμε ό,τι είχαμε πάνω μας. Κοκαλώσαμε! Ευτυχώς και πάλι σωθήκαμε καθώς εκείνη την ώρα ερχόταν ένα αυτοκίνητο που σταμάτησε και τον ανάγκασε να φύγει. Γενικότερα αισθάνομαι ότι λόγω της παραβατικότητας δεν μπορείς να κάνεις και πολλά πράγματα εδώ».
Τι θεωρείς θα μπορούσε να γίνει για να βελτιωθούν οι συνθήκες στο δήμο μας για περιπτώσεις ανθρώπων όπως εσύ;
«Αυτό που θα ήθελα να πω, είναι να μαζευτούν τα αδέσποτα. Μου έχουν ορμήξει πολλές φορές αδέσποτα και φυσικά όχι μόνο σε εμένα. Μια φορά πηγαίνοντας προς την σχολή πήγα στον «κορμό» των λεωφορείων για να πάρω το Β12 και μου την «πέσανε» δύο τσοπανόσκυλα. Μάζεψα το μπαστούνι και άρχισα να προχωράω βήμα-βήμα, αργά για να απομακρυνθώ. Κόσμος είχε γύρω γύρω, κανείς δεν αντέδρασε! Και μια φορά ένα αδέσποτο πήγε να δαγκώσει το μαλτεζάκι που έχω μαζί μου.
Κάτι άλλο που θεωρώ πολύ σημαντικό και το έχω αιτηθεί πολλές φορές, είναι η τοποθέτηση ηχητικών φαναριών στις μεγάλες οδικές αρτηρίες της πόλης, όπως για παράδειγμα στην Αιγαίου Πελάγους και στους κόμβους, όπως στο στρογγυλό της λεωφόρου Φυλής. Πατώντας το κουμπί, αυτό μας δίνει την ηχητική ένδειξη για να περάσουμε απέναντι. Ή ακόμα και μια υπόγεια διάβαση. Αν και ξέρω ότι για αυτό το δεύτερο μάλλον ζητάω πολλά! Τα απαραίτητα είναι τα φαρδιά πεζοδρόμια, τα οποία σε πολλά σημεία της πόλης δεν είναι σε καλή κατάσταση.
Γενικά, υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης για την πόλη μας. Όπως είπα, οδηγοί όδευσης, ράμπες για άτομα με κινητική αναπηρία, αποβάθρες, τηλεματικό σύστημα στους σταθμούς των λεωφορείων, πεζοδρόμια και ηχητικά φανάρια αποτελούν ορισμένα από τα στοιχεία για την απρόσκοπτη και χωρίς εμπόδια μετακίνηση ενός ατόμου με αναπηρία. Πέρα από τις υποδομές, όπου μέσο αυτών αντανακλούνται η ευαισθησίες και ο πολιτισμός ενός δήμου, απαραίτητο είναι να δοθεί προσοχή στην ενσωμάτωση ατόμων με αναπηρία στην παραγωγική διαδικασία, στα άτομα με αναπηρία δεν δίνονται εύκολα ή και καθόλου εργασιακές ευκαιρίες, χρειάζεται μία παραπάνω ευαισθησία από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης στις ευπαθείς ομάδες».
«Θα με ενδιέφερε συγκεκριμένα να ασχοληθώ μελλοντικά με την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών, των ΛΟΑΤΚΙ και των μεταναστών. Θα ήθελα πάρα πολύ να το κάνω όταν τελειώσω τη σχολή μου».
Θα μπορούσαν δηλαδή τα πράγματα να ήταν λίγο καλύτερα…
«Όπως ανέφερα, αποτελεί θετικό χαρακτηριστικό το γεγονός πώς στο κέντρο Άνω Λιοσίων υπάρχουν πεζόδρομοι με οδηγούς τυφλών. Ωστόσο, έξω από το κέντρο τον Άνω Λιοσίων τα πράγματα είναι χειρότερα μπορώ να πω. Το ζήτημα των υποδομών επομένως είναι ένα στοίχημα που αφορά το σύνολο της μικρής μας κοινότητας και όχι επιμέρους μόνο ομάδες, εάν δοθεί η κατάλληλη έμφαση με την απαιτούμενη σοβαρότητα, προκύψει και η κατάλληλη χρηματοδότηση, τότε, μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες για αυτόνομη μετακίνηση των ατόμων με αναπηρία και όχι μόνο».
Γενικά, θεωρείς ότι υπάρχει κοινωνικός αποκλεισμός;
«Ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι ένα φαινόμενο που μαστίζει την κοινωνία μας, για πολλούς και διάφορους λόγους. Ο κοινωνικός αποκλεισμός στα άτομα ειδικότερα με αναπηρία είναι αρκετά έντονος λόγω έλλειψης ενημέρωσης στα σχολεία, όλα αρχίζουν και τελειώνουν στο εκπαιδευτικό κομμάτι, είναι θέμα παιδείας λοιπόν. Όταν υπάρχει πολιτειακή απουσία σε θέματα συμπεριληπτικότητας, θα εμφανίζονται τέτοια φαινόμενα, όχι μόνο κοινωνικού αποκλεισμού, αλλά και ρατσισμού, φτάνοντας δυστυχώς μέχρι του σημείου να μιλάμε και για μισαναπηρία.
Δυστυχώς ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι ένα δυσάρεστο φαινόμενο που αφορά, ότι διαφορετικό υπάρχει γύρω μας, είτε λέγεται ανάπηρος, είτε μετανάστης, είτε αλλόθρησκος, είτε, είτε, είτε… Βέβαια, χέρι χέρι, με τον κοινωνικό αποκλεισμό κινείται και ο εργασιακός αποκλεισμός, δυστυχώς ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν αναλαμβάνουν άτομα με αναπηρία. Άρα, εξαρτιόμαστε αυστηρά και μόνο από το κράτος, με ότι προκηρύξεις βγαίνουν από τον ΑΣΕΠ».
Σε τι επίπεδο βρισκόμαστε σε ότι αφορά την ειδική αγωγή;
«Σε ότι αφορά την ειδική αγωγή τα πράγματα ήταν και εξακολουθούν να είναι μέτρια. Ειδική αγωγή είχα στο δημοτικό και αυτό επειδή πήγα σε ειδικό δημοτικό σχολείο, παραρτημα του ιδρύματος τυφλών στην Καλλιθέα (ΚΕΑΤ, κέντρο εκπαίδευσης και αποκατάστασης τυφλών), γυμνάσιο και λύκειο πήγα στο δεύτερο γεν. Γυμνάσιο Και λύκειο Καλλιθέας.
Εκεί η κατάσταση ήταν κάπως τραγική, υπήρχαν χρονιές πού να υπήρχαν καθηγητές ειδικής αγωγής (παράλληλης στήριξης, ή ένταξης) στα απολύτως βασικά μαθήματα και άλλες χρονιές που να καλυπτόντουσαν πλήρως η ανάγκες των μαθητών. Για να είμαι ειλικρινής επί ΣΥΡΙΖΑ άνθησε η ειδική αγωγή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ, επί Ν.Δ. έγιναν τεράστιες περικοπές σε τέτοιο βαθμό που οι μαθητές να μένουν χωρίς καθηγητές σε μερικά ή και σε όλα τα μαθήματα.
Η ειδική αγωγή, αποτελεί το μόνο εργαλείο ουσιαστικής κάλυψης των αναγκών των μαθητών με αναπηρία, ένας καθηγητής ειδικής αγωγής γνωρίζει πώς να καλύψει ολόπλευρα της ανάγκες ενός μαθητή με αναπηρία. Στην Ελλάδα ωστόσο, και πολύ λυπάμαι που το αναφέρω αυτό, οι μαθητές με αναπηρία, αποτελούν παιδιά ενός κατώτερου θεού».
Θα σε ενδιέφερε μελλοντικά να ασχοληθείς με κάτι παρόμοιο; Με έναν φορέα ή μια οργάνωση για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία;
«Θα με ενδιέφερε συγκεκριμένα να ασχοληθώ μελλοντικά με την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών, των ΛΟΑΤΚΙ και των μεταναστών. Θα ήθελα πάρα πολύ να το κάνω όταν τελειώσω τη σχολή μου».
Χρησιμοποιείς τα ΜΜΜ;
«Κινούμαι πολύ με τα μέσα. Ευτυχώς έχω μια ειδική εφαρμογή για άτομα με προβλήματα όρασης που με βοηθάει πολύ όταν είμαι στο λεωφορείο. Μου δίνει οδηγίες για τις στάσεις και για το γύρω χώρο έτσι ώστε να γνωρίζω που είμαι. Και ευτυχώς που υπάρχει αυτό, γιατί όσες φορές έχω ζητήσει βοήθεια από τον οδηγό του λεωφορείου, δεν με έχουν βοηθήσει καθόλου. Ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών έχει επιχειρήσει να ευαισθητοποιήσει τους υπαλλήλους του ΟΑΣΑ, δυστυχώς ανεπιτυχώς».
Πρόσφατα σε είδαμε να καταπλήσσεις το κοινό με τις επιδόσεις σου πιάνο, στο δημοτικό Ωδείο των Άνω Λιοσίων…
«Με τη μουσική ασχολούμαι πολλά χρόνια. Έπαιζα 15 χρόνια μπουζούκι, πήγαινα και σε μαγαζιά. Ωστόσο λόγω της οστεοαρθρίτιδας που με ταλαιπωρεί ο γιατρός μου είπε ότι θα ήταν επικίνδυνο να συνεχίζω να παίζω.
Μια ημέρα πήγα στο Ωδείο και ζήτησα να ξεκινήσω. Με ανέλαβε η εξαιρετική κυρία Ρούλα Λεβαντή και έτσι άρχισα. Είναι μια πολύ καλή εμπειρία».
Εύχομαι να πετύχεις ό,τι στόχο βάλεις στη ζωή σου. Θα χρειαζόμασταν πολλές σελίδες αν καταγράφαμε τα όσα θέλουμε να ρωτήσουμε και να μάθουμε για σένα ακόμα… Παρ’όλα αυτά, σε ευχαριστούμε πολύ για τα όσα, άκρως διδακτικά, μοιράστηκες μαζί μας.
«Εγώ σας ευχαριστώ»!
Δείτε απόσπασμα της συνέντευξης του Κώστα Αναστασίου στο ΕΡΤFLIX:
