Μια από τις πλέον ιστορικές μεταβυζαντινές εκκλησίες των Άνω Λιοσίων, χτισμένη κατά τον 19ο αιώνα, βρίσκεται στη συνοικία της Ζωφριάς. Ο Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Άνω Λιοσίων, κάθε χρόνο την παραμονή της 6ης Αυγούστου, μια ημέρα πριν τη μεγάλη γιορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, «κατακλύζεται» από εκατοντάδες πιστούς κατά την περιφορά της Ιερής Εικόνας του Χριστού, την οποία ακολουθεί ρήψη βεγγαλικών που κάνουν «τη νύχτα μέρα», όπως προστάζει η παράδοση.
Η ιστορία του σημείου στο οποίο βρίσκεται η σημερινή εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ως λατρευτικού τόπου, ξεκινά από την αρχαία εποχή. Ο σημερινός ναός έχει κτιστεί πάνω από τα ερείπια του αρχαίου ναού της Αφροδίτης, ενώ η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως αρχαίους τάφους και διάφορα άλλα αντικείμενα, όπως μάρμαρα ή πλίθινα πιθάρια, τα οποία χρονολογούνται αιώνες προ Χριστού. Παράλληλα, σύμφωνα με την παράδοση, κατά τα βυζαντινά χρόνια στο σημείο υπήρχε ένα μεγάλο μοναστήρι που κάλυπτε «ότι βλέπει το μάτι μέχρι τη Χασιά», το οποίο καταστράφηκε κατά την Τουρκοκρατία.
Η «Αγια-Σωτήρα», όπως πολλοί αναφέρουν το ναό, έχει κατά το παρελθόν υπάρξει παρεκκλήσι, τόσο του Ιερού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Άνω Λιοσίων, όσο και του Αγίου Γεωργίου Ζωφριάς, ενώ το 1986 έγινε ενορία, ένα χρόνο πριν την άφιξη του σημερινού εφημέριου και ιδιαίτερα αγαπητού στην τοπική κοινωνία, πάτερ Γεωργίου Χάρλα. Αποτελεί ακόμα και σήμερα το Ιερό Προσκύνημα των κατοίκων του Δήμου Φυλής και όχι μόνο. Πιστοί από όλα τα μήκη και τα πλάτη της πόλης αλλά και πολλοί ακόμα από κάθε σημείο της χώρας, έρχονται για να προσκυνήσουν.
Το 2005 ολοκληρώθηκε στον πάνω όροφο ο νέος ναός, του οποίου τα θυρανοίξια έγιναν το 2008. Δεξιά του ναού, στο σημείο όπου βρέθηκε η Εικόνα της Αγίας Σοφίας, υπάρχει το Παρεκκλήσι της Αγίας Σοφίας. Εντός του ναού, υπάρχει ως μέγα κειμήλιο, η Θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας Φοβεράς Προστασίας, της οποίας το παρεκκλήσι βρίσκεται στο ύψωμα, σε απόσταση 200 μέτρα από το ναό και πίσω από αυτό υπάρχει το παρεκκλήσι του Παναγή Μπασιά. Στην εκκλησία φυλάσσεται ακόμα μια θαυματουργή Εικόνα, αυτή του Αγίου Νικολάου που βρέθηκε κατά τη διαδικασία ανέγερσης του ναού, ενώ λίγα μέτρα μακριά από την εκκλησία βρίσκουμε το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Χριστοφόρου.
Τη δημιουργία του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Άνω Λιοσίων, συνοδεύει ένας παλιός μύθος, τον οποίο εξιστορεί με τρόπο γλαφυρό ο Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής του ΕΚΠΑ.
«Στις απόρροιες του Καματερού έχει αναπτυχθεί σήμερα ο συνοικισμός της Ζωφριάς, σε έναν τόπο που κάποτε περνούσαν μόνο τσοπάνηδες με πρόβατα! Η ιστορία μας αρχίζει λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, όταν η Πατρίδα μας έκανε τα πρώτα βήματά της. Εκεί έβοσκε τα πρόβατά του ένας αγαθός άνθρωπος που τον έλεγαν Αθανάσιο Κόλλια και ήταν παππούς της προγιαγιάς μου, την οποία ευτύχησα να γνωρίσω. Την ιστορία του την άκουσα από την προγιαγιά, την έμαθα από την γιαγιά μου, και μου την θυμίζει ακόμη η μητέρα μου!
Ο Αθανάσιος είχε αγαθή καρδιά, και συχνά έπεφτε θύμα εκμετάλλευσης, κυρίως από τον αδελφό του, που υπέγραφε συχνά στο όνομα του και του έστελνε να πληρώνει τα χρέη του. Στο τέλος αναγκάστηκε αυτός και τα παιδιά του να αλλάξουν όνομα, και να πάρουν το επίθετο Λιόσης, που ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο στην περιοχή. Ο Αθανάσιος μεγάλωσε, γέρος πια, μια νύχτα στον ύπνο του είδε έναν άνδρα που του είπε ότι τον λένε «Σωτήρη». Αυτός μάλιστα, ο άνδρας τον κάλεσε να πάει να σκάψει σε συγκεκριμένο μέρος για να βρει την εικόνα του. Ο παππούς δεν τον πίστεψε, και το όνειρο επαναλήφθηκε πολλές φορές. Όταν εξομολογήθηκε στους γύρω του όσα ο άνδρας του είχε αποκαλύψει στον ύπνο του, μετά από πολύ κόπο κατάφερε να τους πείσει να πάνε στο σημείο που στο όνειρο του ο «Σωτήρης» του είχε υποδείξει.
Πράγματι, μετά από έρευνα βρέθηκε μια εικόνα της «Μεταμορφώσεως του Σωτήρος» θαμμένη σε εκείνο το μέρος. Με τον παππού να πρωτοστατεί και με τους άλλους να τον ακολουθούν, άρχισε να χτίζεται εκεί στην περιοχή της Ζωφριάς ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην «Μεταμόρφωση του Σωτήρος». Αλλά κάποια στιγμή ο ασβέστης έλειψε, και τότε με νέο όραμα ο «Σωτήρης» αποκάλυψε στον παππού Θανάση που να βρεθεί ο ασβέστης που χρειάζονταν. Έσκαψαν, βρήκαν τον ασβέστη και το εκκλησάκι ολοκληρώθηκε! Είναι το εκκλησάκι που σήμερα βρίσκεται στα θεμέλια του ενοριακού ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζωφριάς.
Η ιστορία μας, όμως, δεν σταμάτησε εδώ! Ο παππούς Θανάσης κάθε απόγευμα άναβε τα καντήλια της εκκλησίας και έκανε την παράκληση! Το εκκλησάκι είχε κάθε βράδυ φως! Αλλά είχε και μια κόρη στο Καματερό, που την αγαπούσε και την βοηθούσε στα πρόβατα. Έτσι, ξεχνούσε την υποχρέωσή του προς τον «Σωτήρη». Τότε, ο άνδρας εμφανίσθηκε ξανά στον ύπνο του και του ζήτησε να επιστρέψει στο εκκλησάκι του.
Ο γέροντας πια Αθανάσιος επέστρεψε, αλλά η αγάπη για την κόρη του, δεν τον άφηνε να μείνει για πολύ! Τότε ο γέροντας είδε ξανά τον άνδρα, ο οποίος του είπε ότι ήθελε να επιστρέψει οριστικά στο εκκλησάκι, να ανάβει τα καντήλια, και ότι ο «Σωτήρης» τον ήθελε κοντά του, και έτσι όταν θα πέθαινε ο τάφος θα γινόταν μέσα στο εκκλησάκι.
Ο γερό Θανάσης δεν άντεξε, όμως, να βλέπει την κόρη του να κουράζεται και γύρισε κοντά της. Τότε ο «Σωτήρης» στον ύπνο του, του έριξε ένα δυνατό χαστούκι, και του είπε ότι εάν δεν γυρίσει και δεν αφοσιωθεί στο εκκλησάκι που είχε φτιάξει, τότε το πάθημά του θα το διηγούνταν για πολλές γενιές μετά οι απόγονοί του! Πράγματι, ο γερό-Θανάσης δεν υπάκουσε, και έμεινε να βοηθά την κόρη του στο Καματερό.
Κάποτε βοσκώντας τα πρόβατα, τυφλός πια από τα χρόνια, δεν είδε, έπεσε μέσα σε ένα πηγάδι και πνίγηκε! Τελικά, κηδεύτηκε στο νεκροταφείο του Καματερού, και δεν θάφτηκε στο εκκλησάκι που είχε χτίσει στον τόπο που βρήκε την εικόνα. Και το πάθημά του, πολλές γενιές μετά, το διηγούνται από στόμα σε στόμα, για να φτάσει σε εμάς.
Δεν ξέρω εάν αυτή η ιστορία αντέχει σήμερα να ακούγεται, δεν ξέρω ακόμη πόσοι είναι έτοιμοι να την ακούσουν και πολύ περισσότερο να την καταλάβουν. Η παρακοή του γερο-Θανάση έμεινε σε εμάς μέχρι σήμερα, ίσως για να οδηγεί τον δικό μας δρόμο, που κι όταν πέφτουμε, κι όταν κάνουμε λάθη, πάντα θα υπάρχει ως αναφορά το παράδειγμα εκείνου που άκουσε και παράκουσε, παράδειγμά αληθινό, μα και ιστορία αξεπέραστη!
Ο Κύριος της Δόξης, ο Μεταμορφωθείς Χριστός, να αναπαύσει την ψυχή του και να συγχωρήσει τα λάθη του γερο-Θανάση, το πάθημά του, άλλωστε έφτασε μέχρι σε εμάς, πολλές γενιές μετά, ως ανάμνηση και παράδειγμα!».
